Enstitü'nün çalışmaları eğitim, araştırma, demografik veri/bilgi üretilmesi ve yayılması olmak üzere üç ana başlık altında yer almaktadır.
Enstitü, Türkiye'de demografi alanında lisansüstü eğitim veren tek akademik kuruluştur. Yürütülen eğitim programları demografide derece veren bir kurum olmanın bilinci içinde disiplinlerarası bir yaklaşımla yürütülmektedir. Bilim uzmanlığı programı ile, kişilerin istihdam edildikleri sahada bilgilerini profesyonel bir yaklaşım ve özgüvenle kullanabilmeleri, bilim doktorası programıyla da profesyonel yaşamda kullanımın yanı sıra, özgün akademik çalışmalar yapabilecekleri niteliklere sahip olmaları hedeflenmektedir. Enstitü'nün eğitim programı, öğrencilerin demografi eğitimiyle birlikte özellikle örnekleme teknikleri ve kantitatif analiz konularında da yetkin niteliklere sahip olmalarını sağlamaktadır.
Enstitü ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği içinde hem ülke çapında hem de daha küçük ölçekli araştırmalar gerçekleştirmektedir. Araştırmalar arasında ayrı bir yer teşkil eden Türkiye Nüfus ve Sağlık araştırmaları 1968'den bu yana sayımlar arası yıllara denk gelecek şekilde her beş yılda bir yapılmaktadır. Bu araştırmalarla Türkiye başka hiçbir ülkede olmadığı şekilde 40 yılı kapsayan bir dizi araştırma verisine ve uluslararası düzeyde karşılaştırılabilir nüfus ve sağlık veri tabanına sahip olmuştur.
Geçerli, güvenilir, konusundaki bilgi eksikliğini gideren ve uluslararası karşılaştırılabilir nitelikteki veriler/bilgiler, karar alıcılara yürütülecek politikalar konusunda bilinçli politika seçenekleri sunabilmek için kullanışlı bir veri tabanı ve analizi sağlarken, yaşamsal kayıt sistemimizden elde edilemeyen hız ve göstergeleri de hesaplama olanağını sağlamaktadır. Enstitü yaptığı çalışmalarla nüfus çalışmalarının geliştirilmesini ve yaygınlaştırılmasına katkıda bulunmakta ve demografik çalışmalarıyla akademik ve üniversite dışı kuruluşlar arasında önemli bir köprü görevi yürütmektedir.
Nüfus Etütleri Enstitüsü "European Association for Population Studies (EAPS)'in" de üyesidir.
